เมื่อวันที่ 17 ตุลาคม 2568 ดร.ณิรวัฒน์ ธรรมจักร์ ผู้อำนวยการหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนากำลังคน และทุนด้านการพัฒนาสถาบันอุดมศึกษา การวิจัยและการสร้างนวัตกรรม (บพค.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) กล่าวเปิดงานเสวนา “ถอดรหัส-วัดอรุณ” ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ “โครงการยกระดับและสร้างการรับรู้เชิงคุณค่าของวัดอรุณฯ ด้วยการบูรณาการองค์ความรู้ ด้านมรดกวัฒนธรรมผ่านการพัฒนาสื่อสารคดีคุณภาพสูง” ภายใต้การสนับสนุนงบประมาณจากกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) ผ่านแผนงาน N40 (P18S3) วิจัยขั้นแนวหน้าเพื่อรองรับความผันผวนทางสังคมในอนาคต โดยได้รับเกียรติจาก ศ.พิเศษ ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมมาร่วมแสดงปาฐกถาพิเศษภายในงานเสวนา พร้อมด้วย ศ.เกียรติคุณ ดร.นายแพทย์สิริฤกษ์ ทรงศิวิไล ประธานกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กสว.) ศ.ดร.สมปอง คล้ายหนองสรวง ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ศ.ดร.รัศมี ชูทรงเดช ดร.สิริกร มณีรินทร์ อาจารย์และนักศึกษากว่า 200 คน เข้าร่วมงานเสวนา ณ หอประชุม 304-305 มหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ เขตพระนคร กรุงเทพมหานครฯ

โอกาสนี้ ดร.ณิรวัฒน์ฯ กล่าวว่า “โครงการนี้เป็นความร่วมมือระหว่าง องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (ไทยพีบีเอส) และ มหาวิทยาลัยศิลปากร เพื่อศึกษาคุณค่าเชิงลึกของวัดอรุณราชวราราม และต่อยอดองค์ความรู้สู่การสื่อสารสาธารณะ นับว่าเป็นตัวอย่างของการนำนโยบายด้านการวิจัยมาสู่การปฏิบัติจริง เพราะไม่เพียงสร้างองค์ความรู้ทางวัฒนธรรมเชิงลึกเท่านั้น แต่ยังต่อยอดให้เกิดการสื่อสารสาธารณะที่ถ่ายทอดคุณค่าขององค์ความรู้ให้เข้าถึงผู้คนอย่างกว้างขวาง ผ่านเรื่องราวของวัดอรุณราชวรารามที่สะท้อนความงดงามของสถาปัตยกรรมไทย อันหลอมรวมภูมิปัญญา ความเชื่อ และความหลากหลายทางวัฒนธรรมได้อย่างทรงคุณค่า” ในพิธีเปิด ได้รับเกียรติจาก ผศ.ดร.วิชญ มุกดามณี รองอธิการบดีฝ่ายศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยศิลปากร กล่าวต้อนรับผู้บริหารและผู้เข้าร่วมเสวนา และนายคริษ อรรคราช ผู้อำนวยการสำนักสร้างสรรค์เนื้อหา ไทยพีบีเอส เป็นหัวหน้าโครงการและกล่าวรายงาน

ภายในงานฯ ได้รับเกียรติจาก ศ.พิเศษ ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ กล่าวปาฐกถาพิเศษ ในหัวข้อ “คุณค่าวัดอรุณ สู่คุณค่าระดับโลก” ซึ่งได้ชี้ให้เห็นถึงกระแสการเปลี่ยนแปลงของโลกที่ผลัดเปลี่ยนจากทิศตะวันตกมายังทิศตะวันออก ที่เรียกว่า ‘บูรพาภิวัฒน์’ นับว่าเป็นพลวัตของการพัฒนาประเทศในฝั่งเอเชียที่มีบทบาทมากขึ้น โดยเฉพาะการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ ๆ เฉกเช่นเดียวกับวัดอรุณฯ ที่เป็นโบราณสถานถาวรวัตถุทรงคุณค่าของสยามประเทศมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี มีโครงสร้างพระปรางค์โดดเด่นจนเป็นสัญลักษณ์ของประเทศไทยจวบจนปัจจุบัน แท้จริงแล้วสมัยก่อนนั้นเองมีเทคโนโลยีที่ก่อสร้างได้อย่างมั่นคง พร้อมด้วยคติความเชื่อที่ผสมผสานเป็นพหุวัฒนธรรมที่ปรากฏอยู่ในศิลปะประกอบอยู่ในพระปรางค์ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้น่าสืบค้นและควรค่าแก่การศึกษาถึงรากศิลปวัฒนธรรมที่สะท้อนชุมชนและผู้คนในสมัยก่อนจนนับว่าเป็นมรดกของชาติ และควรต่อยอดให้เป็นมรดกอันทรงคุณค่าของโลกต่อไปได้
นอกจากนี้ ยังมีการบรรยายพิเศษ เรื่อง “ทิศทางการใช้ประโยชน์จากงานวิจัยด้านมรดกทางวัฒนธรรมสู่การยกระดับระดับโลก” โดย ศ.ดร.สมปอง คล้ายหนองสรวง และการสรุปภาพรวมความก้าวหน้าและข้อค้นพบของงานวิจัย โดย ผศ.ชวลิต ขาวเขียว ซึ่งเป็นตัวแทนนักวิจัย จากคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร
ในช่วงเวทีเสวนา “ถอดรหัสวัดอรุณ” ซึ่งถือเป็นไฮไลต์สำคัญของงาน มีผู้ทรงคุณวุฒิร่วมแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ ได้แก่ ดร.อมรา ศรีสุชาติ และอาจารย์เผ่าทอง ทองเจือ ดำเนินรายการโดย ดร.วิทย์ สิทธิเวคิน โดยได้พาผู้เข้าร่วมงานร่วมเดินทางผ่านเรื่องราวของ วัดอรุณราชวราราม ในหลากหลายมิติ ทั้งด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดี ศิลปกรรม และวัฒนธรรมของผู้คนในชุมชนท่าเตียน การเสวนาครั้งนี้ได้ถ่ายทอดความงดงามขององค์ความรู้ที่ซ่อนอยู่ในศิลปกรรมและความเชื่อของไทยอย่างลึกซึ้ง และเปิดมุมมองใหม่ให้เห็นว่า วัดอรุณฯ ไม่ใช่เพียงวัดแห่งรุ่งอรุณ หากแต่เป็น “แสงแห่งปัญญา” ที่ปลุกให้เรามองเห็นความเชื่อมโยงระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตของความเป็นไทย แสงแห่งอรุณนี้เปรียบเสมือนพลังแห่งภูมิปัญญาที่หลอมรวมกันเป็นศิลปกรรมอันงดงาม สะท้อนความรุ่งเรืองทางอารยธรรมของชาติที่ยังคงสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

บพค. มุ่งส่งเสริมการวิจัยขั้นแนวหน้าที่สร้างองค์ความรู้ใหม่ พร้อมเชื่อมโยงผลการวิจัยเข้ากับการสื่อสารและการเรียนรู้ของสังคม เพื่อให้ความรู้นั้นได้รับการต่อยอดและนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างเป็นรูปธรรม โดยเฉพาะการส่งเสริมให้มรดกทางวัฒนธรรมของไทยได้รับการสืบสาน ต่อยอด และถ่ายทอดสู่คนรุ่นใหม่ อันนำไปสู่การพัฒนาสังคม วัฒนธรรม และเศรษฐกิจของประเทศอย่างยั่งยืน